ΙΑΤΡΙΚΗ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ ΚΑΙ ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ
Την τελευταία 20ετία, μετά την δημοσίευση της μελέτης για την αποκρυπτογράφηση του ανθρώπινου γονιδιώματος, έχουν σημειωθεί ιδιαίτερα σημαντικές εξελίξεις στην διάγνωση και τις θεραπευτικές προσεγγίσεις των καρκίνων, με βασικό στόχο την εξατομίκευση της θεραπείας και την εφαρμογή της Ιατρικής Ακριβείας στην Ογκολογία. Βέβαια στην πορεία προς αυτόν τον στόχο, ανακύπτουν θέματα και προβληματισμοί όπως το υψηλό κόστος των νέων θεραπειών σε σχέση με το όφελος, ο κατάλληλος σχεδιασμός των κλινικών μελετών, η συλλογή και ερμηνεία των πολλών «μεγάλων δεδομένων» (Big Data) κ.ά.
Ο Δρ. Χρήστος Πανόπουλος μας μιλάει για την εξέλιξη της Ογκολογίας, στη θεραπεία του καρκίνου.
Ποια είναι τα νεότερα δεδομένα της επιστήμης;
Το NCI (National Cancer Institute) ορίζει την Ιατρική Ακριβείας «σαν μία προσέγγιση, που χρησιμοποιεί τα γονίδια, τις πρωτεΐνες και το περιβάλλον ενός ασθενούς για την πρόληψη, την διάγνωση και την θεραπεία». Με δεδομένη την ανάπτυξη της μοριακής βιολογίας και την κατανόηση των υπεύθυνων βιολογικών και γενετικών διεργασιών, που εξασφαλίζουν την ανάπτυξη και την επιβίωση του καρκινικού κυττάρου, ο καρκίνος σήμερα θεωρείται γενετική νόσος, δηλαδή νόσος των γονιδίων, που είναι περιοχές του DNA, που περιέχουν μία συγκεκριμένη γενετική πληροφορία. Μία αλλαγή στην αλληλουχία, δηλαδή την σειρά των βάσεων του DNA (μετάλλαξη), είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη καρκίνου.
Όλοι οι καρκίνοι έχουν την ίδια γενετική ταυτότητα;
Η βαθύτερη γνώση της βιολογίας και της γενετικής μας έμαθαν ότι όλοι οι καρκίνοι ενός συγκεκριμένου τύπου ή ενός συγκεκριμένου οργάνου δεν έχουν πάντοτε την ίδια γενετική ταυτότητα, με αποτέλεσμα να μην είναι ίδιοι. Αυτό σημαίνει ότι ο κάθε ασθενής έχει τον «δικό του καρκίνο». Ακόμη και σε ένα συγκεκριμένο καρκίνο μπορεί να υπάρχουν περισσότεροι από έναν διαφορετικοί κυτταρικοί πληθυσμοί με αποτέλεσμα την πολυμορφία των όγκων. Στον καρκίνο του πνεύμονα π.χ. αναγνωρίζουμε υπότυπους, που χαρακτηρίζονται από ειδικές μεταλλάξεις και κάθε υπότυπος μπορεί να ανταποκριθεί σε συγκεκριμένο φάρμακο, που στοχεύει την αντίστοιχη συγκεκριμένη μετάλλαξη.
Με τον όρο Ιατρική Ακριβείας, τι εννοούμε ακριβώς;
Η ανάπτυξη των θεραπειών με κυτταρικό στόχο (Στοχεύουσες θεραπείες) αποτέλεσαν την αρχή για την ανάπτυξη της Ιατρικής Ακριβείας. Ο σκοπός της Στοχεύουσας Θεραπείας στον Καρκίνο, είναι ο αποκλεισμός ειδικών βιολογικών μονοπατιών απαραίτητων για την επιβίωση του καρκινικού κυττάρου, στοχεύοντας μεταλλάξεις συγκεκριμένων γονιδίων ή άλλους μοριακούς στόχους. Ο μοριακός έλεγχος, για κάθε ασθενή αμέσως μετά τη διάγνωση, θεωρείται απαραίτητος σήμερα, ώστε ο εντοπισμός συγκεκριμένων μεταλλάξεων ή βιοδεικτών να οδηγεί στην καταλληλότερη θεραπεία με μεγάλο όφελος για τον ασθενή και συνήθως λιγότερη τοξικότητα.
Η ελπίδα για το μέλλον είναι να έχουμε θεραπείες «κομμένες και ραμμένες» στα μέτρα του κάθε ασθενούς.
Ποια άλλα όπλα διαθέτει στη θεραπευτική της φαρέτρα η Σύγχρονη Ογκολογία;
Στην εξατομικευμένη Ογκολογία, εκτός από τις στοχεύουσες θεραπείες, περιλαμβάνονται και άλλοι τρόποι θεραπείας όπως η Ανοσοθεραπεία, που χρησιμοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα για την εξόντωση των καρκινικών κυττάρων και χρησιμοποιείται σήμερα με επιτυχία στην αντιμετώπιση ορισμένων τουλάχιστον κακοηθειών όπως το μελάνωμα, ο καρκίνος του πνεύμονα κ.ά. με τις ενδείξεις της να αυξάνονται συνεχώς. Η αναζήτηση νέων βιοδεικτών, μορίων δηλαδή, που ανιχνεύονται στο αίμα και τους ιστούς, των οποίων η παρουσία μπορεί να προβλέψει την αποτελεσματικότητα της θεραπείας, συμβάλλει σημαντικά στην εξατομίκευση.
Η ραγδαία εξέλιξη της Ογκολογίας θέτει τα θεμέλια της εξέλιξης από την εξατομίκευση στην πρόληψη, την διάγνωση και την θεραπεία του καρκίνου, στην πραγματική Ιατρική Ακριβείας.
Κοιτάζουμε επομένως μπροστά με αισιοδοξία για το μέλλον.